Amortisman Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Şirketlerde bulunan varlıkların (ki buna duran varlıklar da diyebiliriz) zamanla yıpranma, aşınma ve eskime suretiyle değerlerinde bir düşme olmaktadır. Amortisman nedir dediğimizde kastedilen şey de tam olarak bu eskime, aşınma payıdır diyebiliriz. Kurum ve şirketler kullanma amacıyla satın aldığı maddi duran varlıklarını (envanter) normal şartlarda bir yıldan daha uzun süre kullanabilirler. Söz konusu bu varlığın kıymeti zaman geçtikçe azalır. Bu durumdan dolayı varlığın kullanım ömrü (ekonomik ömrü) gider olarak kabul edilir. Kabul edilen bu giderler kayıt altına alınır ve belirli mali dönemlerde gider olarak gösterilir. Bir varlığın amortisman ayırma şartları ise, söz konusu maddi varlığın şirkette bir yıl veya daha fazla süre için kullanılıyor olması, yıpranma ve eskime gibi nedenlerle değerinin azalması, değerleme zamanında envanter kapsamında ve kullanıma hazır durumda olmasıdır diyebiliriz.

Amortisman nasıl hesaplanır sorusuna şöyle yanıt verebiliriz. İlgili kanunun (kanun linki) 315. Maddesinde öngördüğü üzere amortismana dahil olan maddi varlıklar (envanter) Maliye Bakanlığı’nca belirlenen oranlarla hesaplanır. Amortisman için hesaplamalarınızı otomatik bir yazılımla yapmak isterseniz AssetPlus amortisman programını kullanabilirsiniz. Yazılım aynı zamanda amortisman takibi de yapabilmektedir. Sıklıkla kullanılan amortisman hesaplama yöntemlerine bir bakmak gerekirse;

a- Normal (Eşit Tutarlı) Amortisman Yöntemi
Normal amortisman yönteminin bir diğer adı da eşit tutarlı amortisman yöntemidir. Bu amortisman hesaplama yönteminde yukarıda bahsettiğimiz üzere Maliye Bakanlığı’nın belirlediği oranlar kullanılarak hesaplama yapılır. Amortisman tutarı maddi duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulama neticesinde veya tutarın toplam ekonomik ömre bölünmesi sonucu hesaplanır.
b- Azalan Bakiyeler Amortisman Yöntemi
Azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yöntemde amortisman tutarı ilk yıl alış tutarı baz alınarak, takip eden yıllarda ise net defter değeri baz alınarak hesaplanır. Azalan bakiyeler yöntemini yalnızca bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler kullanabilirler. Örnek Hesaplama: Bir firma KDV % 18 hariç olmak kaydıyla 10.000 TL tutarında bir demirbaş satın aldığını düşünelim. Demirbaşın ekonomik ömrünü ise 5 sene kabul edelim. Bu bağlamda amortisman hesabını şöyle yapabilmemiz mümkündür. Amortisman oranı 1 / ekonomik ömür şeklinde hesaplanır. Yani 1 / 5 = 0,20 ’dir. Bu sonucun yüzde karşılığı da % 20 olarak ortaya çıkacaktır. Bu bağlamda, senelik amortisman hesabı sonucu 10.000 x % 20 = 2.000 TL’dir. Bu hesaplama yöntemini yapmanın bir başka yolu da demirbaş tutarını ekonomik ömüre bölerek yapmaktır. Bu hesaplamada da yine hesabımız 10.000 / 5 = 2.000 TL sonucunu verecektir.
c- Fevkalade Amortisman Yöntemi
Deprem, sel, yangın vb gibi afet nedeni ile varlıkların kaybedilmesi durumunda kullanılabilen amortisman hesaplama yöntemidir.

Demirbaşa Amortisman Yazılabilmesi İçin Neler Gerekir?

Bir demirbaşın amortisman ayırma koşulları şu şekildedir. Söz konusu demirbaşın firmada minimum bir boyunca kullanımda olması, yıpranma, eskime ve değer kaybı yaşamış olması, kullanıma hazır olması, kıymetinin bir seviyeyi geçmemiş olması gereklidir. Bu seviye 2019 yılı için 1.200 tl olarak belirlenmiştir. Siz de amortisman hesaplamaları için Assetplus kullanın envanterinizde hiçbir şeyi gözden kaçırmayın.